Chủ nghĩa công lợi Jeremy_Bentham

Chủ nghĩa công lợi xác định chân lý Chân-Thiện-Mỹ dưới hình thức lạc thú, giống như triết lý khoái lạc đã làm, nhưng nguyên tắc chân lý này nhiều hơn. Bentham đã dựa vào ý này để triển khai một hệ thống đức tin xác tín. Theo hệ thống này, hành động đúng hay sai phải được dựa vào kết quả để phán xét. Cụ thể hơn đó là: kết quả tốt là đem lại hạnh phúc, kết quả xấu là gây ra đau khổ; vì vậy, hành động đúng là gia tăng hạnh phúc, hành động là gây thêm đau khổ.

Benthem đã viết như thế này:

Thực chất, nguyên tắc vị lợi được sử dụng để chuẩn ý hoặc phủ nhận mọi loại hành vi, xét đến ảnh hưởng của chúng đối với lợi ích chung của cả cộng đồng - nói cách khác, xét đến khuynh hướng phát huy hay đối kháng với hạnh phúc và lợi ích của một cộng đồng. "Tạo hóa đã đặt con người dưới sự cai trị của hai ông chúa tể, là khổ và sướng. Chỉ có chúng mới cho chúng ta biết phải làm gì, cũng như quyết định chúng ta sẽ làm gì"

— Bentham, Dẫn nhập vào các nguyên tắc luân lý và pháp chế (1789)

Nếu nhìn vào đoạn văn này, ta thấy Bentham xác định lợi ích là hạnh phúc, là niềm vui, là tiện nghi, là tiến bộ hay đại loại là cái gì đó ngăn chặn đau khổ, tội ácbất hạnh.

Nói một cách lý thuyết, sự chính đáng của hành vì còn tùy thuộc vào sự vị lợi của nó. Ngược lại, sự vị lợi là thước đo của kết quả của những hành vi. Nói về kết quả, Bentham hay dùng hai từ đau khổ và lạc thú, đơn giản là vì, theo suy nghĩ của Bentham, chúng ngắn gọn, dễ hiểu và có thể đưa ra ý nghĩa súc tích. Đối với nhà triết học người Anh, dùng hai từ này để diễn tả giá trị là thích đáng nhất vì chúng là những từ toàn diện duy nhất.

Có thể nhiều người hiểu rõ những gì Bentham, nhưng thật không may cho ông là không phải ai cũng chọn lạc thú và hưởng thụ nó một cách có chừng mực. Nhưng có thể ông đã lường trước việc này nên đưa ra 7 tiêu chuẩn của cái mà ông gọi là "phép tính lạc thú" và 4 hình thức của sự trừng phạt. Chúng là:

  • 7 tiêu chuẩn của lạc thú:
  • Cường độ: Mức độ tác động.
  • Thời lượng: Thời gian diễn ra.
  • Xác định hoặc bất định: Mức độ đảm bảo rằng kinh nghiệm sẽ dẫn đến cảm giác khoái lạc khi hưởng lạc thú.
  • Khoảng cách: Mức độ gần gui, chặt chẽ của lạc thú.
  • Phong phú: Khả năng tiếp cận với những thú vui khác.
  • Độ thuần thục: Khả năng loại trừ gây khó chịu hay đau đớn.
  • Phạm vi: Mức độ chia sẻ với những người khác
  • 4 hình thức trừng phạt:
  • Thể xác: Nếu ăn uống quá độ, anh ta sẽ bị bội thực hoặc chán ứ hoặc đổ bệnh.
  • Pháp lý: Nếu vui bất hợp pháp, anh ta sẽ bị phạt
  • Công đạo: Nếu vui bất công, anh ta hoặc bị loại trừ khỏi xã hội, hoặc bị chỉ trích.
  • Tôn giáo: Nếu buông thả mình loan luân, Thượng đế sẽ trừng phạt.

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Jeremy_Bentham http://socserv.mcmaster.ca/econ/ugcm/3ll3/bentham/ http://www.ditext.com/bentham/bentham.html http://www.epistemelinks.com/Main/Philosophers.asp... http://www.sethpayne.com/wp-content/uploads/2009/0... http://jeromekahn123.tripod.com/utilitarianismthee... http://www.la.utexas.edu/research/poltheory/bentha... http://www.iep.utm.edu/b/bentham.htm http://utilitarian.net/bentham http://oll.libertyfund.org/index.php?option=com_st... http://librivox.org/offences-against-ones-self-pae...